برات و هر آنچه که باید درباره آن دانست

 برات چیست؟

با توجه به اینکه در گذشته جا به جایی وجه نقد خطرات بی شماری داشت ، استفاده از برات بسیار رایج بوده است در حالی که امروزه تجار با مراجعه به سیستم بانکی و بانکداری الکترونیکی نیازهای خود را بر طرف می کنند و این امر موجب کاهش اقبال مردم و تجار به استفاده از برات شده است. اما با این وجود امروزه از برات به عنوان یک وسیله مناسب برای کسب اعتبار استفاده می شود.

برات به طور کلی نوعی سند تجاری است که در صورت صدور آن در وجه هر شخص می توان نسبت به آن تعهد راساً اقدام نمود. هر عبارتی که در برات نوشته شود و به امضاء برسد قبولی تعهدات و همچنین مندرجات در متن برات خواهد بود و مواردی که قید خواهد شد عبارتند از تاریخ تحریر به مبلغ به اتمام حروف و اگر مبلغ مندرج در برات پیش از یکبار قید شود و اختلافی بین مبالغ باشد مبلغی را که با حروف نوشته اند اعتبار خواهد داشت.

انواع برات چیست؟

به طور کلی برات دارای انواع مختلفی می باشد که از جمله آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• برات تضمینی : کارتی الکترونیکی است که بواسطه آن بانک ضمانت پرداخت دین اشخاص (اعم از حقیقی و حقوقی) که صرفا در رابطه با انجام بیع فی مابین فروشندگان و خریداران کالا، خدمات ایجاد شده است تا مبلغ مندرج در کارت مذکور، در سررسید و پس از آن برعهده می گیرد. یعنی سندی است که متضمن تعهد غیرقابل برگشت بانک (به عنوان ضامن) برای پرداخت مبلغی معین در سررسید و پس از آن، می باشد برات کارت برای بخش های تولیدی، بازرگانی، خدماتی درقبال خرید کالا و خدمات کاربرد داشته و در زمره اسناد تجاری تلقی می شود.
• برات وصولی : براتی که بانک آنها را به عنوان تضمین باز پرداخت تسهیلاتی که در اختیار مشتری قرار می دهد، برات وصولی نام دارد. در این برات مشتریان با پشت نویسی برای وصول وجه آن به بانک واگذار میکنند. ( در اصطلاح بانکی چنین اشخاصی را واگذارنده مینامند) اینگونه اسناد تا زمان دریافت وجه یا برگشت اسناد ( به علت عدم وصول) در حسابهای انتظامی نگهداری میشوند. بانک در موقع قبول اسناد فوق به دریافت کارمزد و هزینه های مربوط اکتفا میکند.
• برات خریداری: برات خریداری اسنادی هستند که مفاد آن باید حاکی از انجام یک معامله تجارتی یا یک دین واقعی باشد.

برات با سفته چه تفاوتی دارد؟

برات و سفته هر دو نوعی سند تجاری محسوب می شوند که در معاملات کاربرد های فراوانی دارند. با این حال جایگاه این دو با یکدیگر متفاوت است.

در برات معمولا سه نفر شرکت دارند : 1. محیل (برات کش) ، 2. محال له (دارنده برات) ، 3. محال علیه (پرداخت کننده وجه برات) اما در سفته دو نفر شرکت می کنند : 1. متعهد، 2 . متعهد له.

در برات مکان و چگونگی پرداخت وجه شرط اصلی است. هرگاه گیرنده وجه برات، مطالبه یا اعتراض کند آثاری بر آن مترتب است. اما در سفته که بدهکار آن را امضا می کند وجود محل اهمیتی نخواهد داشت. به عبارتی در موعد مقرر باید سفته پرداخت شود.

به علاوه، در برات قید اسم محتال یا طلبکار الزامی است، زیرا از شرایط اساسی برات این است که اسم شخصی که برات در وجه یا حواله کرد او پرداخت می شود ذکر شود. اما در سفته می‌توان به نام حامل، بدون ذکر اسم شخص معینی سفته را صادر کرد. صدور برات یک عمل ذاتا تجاری است اما صدور سفته در صورتی یک عمل تجاری به شمار می آید که طرفین معامله، تاجر یا صراف یا بانکدار باشند. 

برات با چک چه تفاوتی دارد؟

برات با چک نیز دارای تفاوت هایی است. به عنوان مثال همانطور که در بالا ذکر کردیم در برات سه نفر شرکت می کنند اما در بعضی از مواقع صادرکننده برات همان برات گیر است که در این حالت برات بین دو نفر رد و بدل می شود. در چک سه نفر شرکت می کنند: صادر کنندۀ چک، گیرندۀ چک و بانک  صادر کنندۀ چک باید وجه مورد نظر را نزد بانک سپرده باشد تا بتواند نسبت به صدور چک اقدام نماید. اما این موضوع برای صدور برات مصداق ندارد و بدون این که وجهی موجود باشد می توان اقدام به صدور برات نمود و وجه آن را بعداً تأمین کرد.

همچنین چک مطابق قانون نباید مدت دار باشد ولی برات می تواند به صورت مدت دار صادر شود. چک وسیله اعتبار نیست بلکه وسیلۀ دریافت و پرداخت است و لذا در واقع، به جای پول نقد به کار می رود.

در پایان پیشنهاد می شود در صورت بروز هر گونه مشکل در خصوص صدور و یا وصول برات از تجربیات و آگاهی یک وکیل متخصص چک در این زمینه استفاده شود، زیرا از اتلاف وقت و هزینه جلوگیری خواهد شد.